Poezja to cieszący się dość małą popularnością dział sztuki. Szczególnie negatywnie oddziałuje na nią częsta niekompetencja nauczycieli, którzy przez cały okres edukacji męczą uczniów niezrozumiałymi wierszami, zabijając w nich przy okazji wrażliwość na dzieła liryczne. To niedobrze. Żeby temu przeciwdziałać, powinniśmy zaznajamiać dziecko z wierszami od najmłodszych lat, tym bardziej że poznawanie i recytowanie wierszy ma też swoje mniej oczywiste zalety.
Dlaczego dzieci powinny recytować wiersze?
Czytanie i recytacja wierszyków dla dzieci ma swoje praktyczne strony – rozwija u dziecka cechy, umiejętności, które będą mu potrzebne przez całe życie w normalnych życiowych sytuacjach. Wymawiając kolejne wersy, uczy się jak modulować głos, rozstawiać akcenty, wyrażać ekspresję – innymi słowy uczy się jak należy mówić, tak by wyrazić swoje emocje, czyli lepiej być zrozumianym. Rzecz jasna, nieoceniona będzie przy tym pomoc rodzica, który chociażby pokaże dziecku jak zmieniając prędkość mówienia, można przedstawić przyspieszającą tuwimowską lokomotywę.
Poza tym, samo uczenie się wiersza, jest świetnym treningiem pamięci – kodowanie w mózgu tekstu, pozwala nie tylko go zapamiętać ale i wspomaga zapamiętywanie kolejnych informacji. Jest to bardzo złożona kwestia, wciąż badana przez neurologów, psychologów i kognitywistów, ale z grubsza, zapamiętywanie ułatwia tworzenie w przyszłości połączeń neuronowych, przez co mniej czasu potrzebujemy na przyswojenie kolejnych informacji. Na tej samej zasadzie na przykład łatwiej nam zapamiętać datę zakończenia wojny stuletniej – 1453, jeśli wcześniej wiedzieliśmy, że w tym samym roku upadło Bizancjum – możemy połączyć te informacje, tak że później łatwiej je odtworzyć.
Uczenie się wierszy, pozwala też dziecku na spotkanie się z nowymi słowami – zasób słownictwa początkowo buduje się przez konwersacje, ale przecież na co dzień używamy tylko ułamka słów, z jakimi można się zetknąć w książkach, artykułach. Dziecko widząc wyraz, którego nie zna samo zapyta co on znaczy, tym samym rozszerzy swoje słownictwo, a w dłuższej perspektywie – swoją elokwencję.
Kontakt ze sztuką
Co prawda poezja dla dzieci nie cechuje się ogromną wartością artystyczną, ale stanowi istotny fundament pod coraz ambitniejsze teksty kultury. Poznając kolejne, coraz dojrzalsze, wiersze, dziecko wykształca w sobie wrażliwość na sztukę, tak że później na lekcjach polskiego prędzej zainteresują je poznawane tam dzieła. Poza tym, że przez to będzie mieć po prostu lepsze oceny, rozbuduje w sobie niedostępną dla wielu sferę życia – sztuka pomaga zrozumieć rzeczywistość, a przede wszystkim rozwija umiejętność empatycznego spojrzenia na innych. Człowiek obeznany z poezją lepiej rozumie innych, jest bardziej lubiany – chciałoby się powiedzieć – jest lepszym człowiekiem.
Najpopularniejsze wiersze dla dzieci
Wśród polskich poetów piszących dla dzieci na pierwszy plan wysuwa się wielkie trio – Maria Konopnicka, Jan Brzechwa i wspominany już Julian Tuwim. W twórczości wszystkich trojga głównymi bohaterami są często zwierzęta, rośliny, przedmioty – w ten sposób dziecko poznaje nowe elementy naszego świata. Często wiersze mają wydźwięk moralizatorski, tak że mogą stanowić one dobre wzorce dla wychowanka. Szczególnie bogata jest twórczość Jana Brzechwy, a w przypadku Tuwima i Konopnickiej warto pamiętać, że oboje tworzyli także poezję dla starszych odbiorców, zatem dziecko, gdy już wyrośnie na nastolatka, czy dorosłego, wciąż będzie mogło wracać do ulubionego poety z dzieciństwa.
