Ciąża pozamaciczna zdarza się rzadko. Może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia przyszłej mamy i dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie takiej ciąży.
Ciąża pozamaciczna zdarza się rzadko. Może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia przyszłej mamy i dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie takiej ciąży.
Gdy z jakichś powodów zarodkowi nie uda się zagnieździć w macicy, nie ma szans na to, by urodziło się dziecko. Zarodek taki albo zostanie szybko wydalony poza organizm, albo rośnie i rozwija się dalej. Ta druga sytuacja jest określana właśnie mianem ciąży pozamacicznej lub – jak mówią lekarze – ektopowej.
Najczęściej zarodek w ogóle do macicy nie dociera, tylko zatrzymuje się w jajowodzie i tam się rozwija. Dzieje się tak w 98% przypadków ciąży pozamacicznej. W pozostałych 2%. ciąża ektopowa umiejscawia się na jajniku, w jamie brzusznej lub w okolicy szyjki macicy.
Dlaczego rozwija się nie tam, gdzie trzeba?
Przyczyną bezpośrednią są zwykle nieprawidłowości w obrębie jajowodów, powstałe po przebytych chorobach, stanach zapalnych lub po zabiegach chirurgicznych narządów miednicy mniejszej.
Im wcześniej wykryta, tym lepsze rokowania
Bez względu na to, gdzie poza macicą zagnieździ się lub utkwi zarodek, taka sytuacja jest groźna dla zdrowia kobiety. Zarodek poza macicą powiększa i po 7–10 tygodniach ciąży może doprowadzić do pęknięcia jajowodu, pęknięcia szyjki macicy lub uszkodzenia jajnika. Wiąże się to z obfitym krwawieniem do jamy brzusznej. Dlatego tak ważna sprawą jest wczesne i prawidłowe rozpoznanie ciąży ektopowej oraz jej usunięcie.
Jak rozpoznać ciążę ektopową?
Nie jest to jednak łatwe, zwłaszcza na początku ciąży. Kobieta może zauważyć u siebie typowe objawy ciąży, takie jak zatrzymanie miesiączki, powiększenie i obrzmienie piersi czy złe samopoczucie. W tym czasie test ciążowy w 50 proc. daje wynik pozytywny. Kobieta, przekonana, że zostanie mamą, zgłasza się do lekarza ginekologa. Obecnie dzięki USG, lekarz może wykryć problem, zanim jeszcze kobieta zauważy u siebie niepokojące objawy.
Podczas USG przezpochwowego już w 6. tygodniu ciąży powinien być widoczny pęcherzyk ciążowy wewnątrz macicy. Jeśli go nie widać lub wynik jest niejednoznaczny, lekarz powinien nabrać podejrzeń i zlecić badanie stężenia beta-HCG w surowicy krwi. Zdiagnozowanie ciąży ektopowej na wczesnym etapie jest bardzo trudne, a poza tym wiele kobiet zwleka z wizytą zbyt długo, idąc do ginekologa dopiero wtedy, gdy obserwują u siebie niepokojące objawy.
Jakie są objawy ciąży ektopowej?
- ból podbrzusza
- nieregularne krwawienie lub plamienie z dróg rodnych
- guz przydatków (to już oczywiście może stwierdzić tylko lekarz, a nie sama pacjentka).
Objawy te nie muszą występować wszystkie jednocześnie. Zdarza się, że jedynym sygnałem nieprawidłowości jest brunatna, krwista wydzielina, której nie towarzyszy ból. Kiedy plamienie występuje jednocześnie z bólem, prawdopodobieństwo ciąży pozamacicznej jest większe.
Jaki rodzaj bólu występuje przy ciąży ektopowej?
Ból zazwyczaj dotyczy tylko jednej strony brzucha (lewy lub prawy jajowód), jest odczuwany jako tępy lub kłujący, nie ustępuje samoistnie. W zaawansowanej fazie, gdy doszło już do krwawienia wewnętrznego, ból staje się ostry i obejmuje także barki (zwłaszcza prawy). Kobieta czuje parcie na odbytnicę i na mocz, pojawia się kłucie przy oddychaniu. Krwawienie wewnętrzne rozpoznaje się po szybkim tętnie, niskim ciśnieniu krwi, bladości skóry i silnym poceniu się. W takiej sytuacji liczy się czas – trzeba jak najszybciej znaleźć się w szpitalu.
Co sprzyja ciąży pozamacicznej?
- endometrioza
- zapalenie przydatków
- infekcje przenoszone drogą płciową (np. rzeżączka, chlamydia)
- przewlekłe infekcje bakteryjne pochwy
- zakażenia w jamie ustnej (paciorkowce gnieżdżące się w ustach, gdy zęby są zaatakowane przez próchnicę, mogą wędrować w organizmie i wywołać stan zapalny w każdym narządzie
- przebyte operacje ginekologiczne (stany zapalne w miednicy, endometrioza, jak i operacje mogą powodować zrosty w obrębie jajowodu, zwężając go lub sprawiając, że w ogóle przestaje być drożny)
- zmiany w strukturze ściany jajowodu – jej usztywnienie lub zniszczenie nabłonka wyściełającego.
- stosowanie wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej (wyjątkiem jest Mirena), dlatego nie zaleca się tej metody u kobiet, które jeszcze nie rodziły.
Postępowanie lekarskie w ciąży ektopowej
Postępowanie lekarskie zależy od stopnia rozwoju ciąży ektopowej. Gdy jest mała (poniżej 3 cm średnicy) i nie grozi jeszcze pęknięciem, stosuje się leczenie farmakologiczne – metotreksat w postaci zastrzyków. Warunkiem zastosowania leku jest brak czynności serca płodu widocznego poza jamą macicy oraz wykluczenie współistniejącej ciąży wewnątrzmacicznej.
Kiedy jednak nie ma czasu na zastosowanie leku, bo w każdej chwili może nastąpić pęknięcie jajowodu, lub już nastąpił krwotok wewnętrzny, ciążę trzeba usunąć chirurgicznie. Do niedawna zabieg ten wykonywano metodą tradycyjną, przecinając powłoki brzuszne.
Obecnie często stosuje się laparoskopię: w znieczuleniu ogólnym, przez niewielkie nacięcia w skórze, do jamy brzusznej lekarz wprowadza trzy końcówki aparatu. Jedna z nich to kamera, a dwie pozostałe – narzędzia chirurgiczne, którymi wyłuskuje się zarodek. Po laparoskopii ranki goją się szybko, a blizny są niemal niewidoczne. Bywa, że jajowodu nie da się uratować, ale często jest możliwa operacja oszczędzająca.
