Zdrowy sen jest warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka. W miarę wzrastania potrzebuje ono coraz mniej snu w ciągu doby.
I tak: noworodek powinien spać: około 16–18 godzin, niemowlę 6-miesięczne – około 14 godzin,dziecko około 16. roku życia – średnio 8 godzin na dobę.
Różnice w potrzebie snu pomiędzy poszczególnymi dziećmi są jednak dość duże – niektóre chętnie kładą się spać, a inne śpią znacznie mniej niż wskazuje na to przeciętna. Po ukończeniu 4. roku życia większość dzieci nie wymaga już snu w ciągu dnia.
Kiedy mam kłaść dziecko spać?
Dobowy rytm sen–czuwanie jest bardzo indywidualną cechą, dlatego poszczególne dzieci mogą się znacznie pod tym względem różnić. Możesz jednak na to wpływać poprzez odpowiednią organizację codziennych czynności i przestrzeganie ustalonego planu dnia. Dzięki temu będziesz w stanie w bardziej przewidywalny sposób planować swój harmonogram pracy.
Zapewne szczególnie zależy Ci na spokojnym wieczorze i nocy. Wprowadź zatem rytuały, które zasygnalizują dziecku, że nadeszła pora snu. Staraj się kąpać malucha o stałej porze, na przykład o godzinie 19.00, następnie nakarm go i połóż do łóżka, gasząc światło. Jeśli dziecku wyrosły już ząbki, pamiętaj, aby je umyć po karmieniu – będzie to wymagało niewielkiej modyfikacji przyjętego rytuału. Małe dzieci nie boją się ciemności, ale lęk taki może się pojawić w późniejszym wieku. Niestety musisz sobie z tym poradzić sama, dostosowując podjęte działania do potrzeb dziecka, a w razie konieczności możesz poprosić o pomoc swojego lekarza.
Sen jest porą odpoczynku, dlatego nie powinny go przerywać bodźce zewnętrzne (np. donośne odgłosy rozmów, głośne programy telewizyjne, zbyt jasne światło) ani też niezaspokojone potrzeby dziecka (głód, pragnienie, mokra pieluszka, zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura).
Co robić, gdy dziecko często budzi się w nocy i nie chce zasnąć, a śpi dużo w ciągu dnia?
Przede wszystkim upewnij się, że dziecko czuje się komfortowo (p. niżej). Sprawdź też, czy nie ma zatkanego noska. Jeżeli wszystko jest w porządku, zegar biologiczny dziecka mógł się jeszcze nie przestawić. Niestety, nie można zbyt szybko wpłynąć na ten proces – konsekwentnie postępuj zgodnie z wprowadzonymi rytuałami, a po pewnym czasie Twój maluch się do nich przyzwyczai. Do tego czasu musisz odpoczywać w ciągu dnia. Jeżeli pozwalają na to okoliczności, spróbuj zaangażować do pomocy swojego męża lub inne bliskie osoby (np. babcię malucha).
Co robić, gdy po położeniu do łóżka dziecko długo nie chce zasnąć?
Jeżeli dziecko leży spokojnie, nie rób nic – niech się nauczy samo zasypiać w spokoju. Problem zaczyna się wówczas, gdy maluch płacze lub ma kolkę. Przede wszystkim upewnij się, czy dziecko ma zapewniony komfort (np. nie jest głodne, nie ma mokrej pieluszki, jest mu wygodnie, nic go nie uwiera, a w pomieszczeniu nie jest za gorąco lub za zimno). Jeżeli wszystko wydaje się w porządku, spróbuj odczekać kilka lub kilkanaście minut, może się samo uspokoi i zaśnie, w przeciwnym razie spróbuj je uspokoić powszechnie znanymi sposobami.
Niektóre małe niemowlęta lepiej zasypiają ściśle zawinięte, na przykład kocykiem (razem z rączkami), pamiętaj jednak, aby nie prostować mu nóg, inne natomiast do spokojnego snu wymagają z kolei odsłonięcia stópek. Pomóc może także monotonny, szumiący dźwięk (np. cicha kołysanka). Niemowlęciu po 6. tygodniu życia, gdy ustabilizuje się już laktacja i karmienie piersią,możesz spróbować podać smoczek – gryzak dla dziecka – zaspokajając potrzebę ssania, może pomóc maluchowi zasnąć.
Jak sprawdzić, czy mój maluch podczas snu oddycha prawidłowo i czy nic mu nie grozi?
Rodziców, a zwłaszcza młode mamy, nierzadko niepokoi sposób oddychania śpiącego małego niemowlęcia. Obserwując malucha, niespokojni rodzice zadają sobie w pewnym momencie dramatyczne pytanie: „Czy nasze dziecko oddycha? Czy żyje?”. Następnie budzą dziecko, żeby rozwiać swoje obawy i zakłócają spokojny sen niemowlaka.
Oddech zdrowego niemowlęcia jest szybszy, płytszy i mniej regularny niż osoby dorosłej lub starszego dziecka, a ruchy oddechowe mniej widoczne – łatwiej zauważyć ruch brzuszka niż klatki piersiowej. Jeżeli przewody nosa są czyste i drożne, niemowlę oddycha cicho. U młodego niemowlęcia oddychanie często ma charakter periodyczny – występują okresy przyspieszonych oddechów, a następnie kilku-, a nawet kilkunastosekundowa przerwa. Nie jest to powód do niepokoju. Taki tor oddychania znika wraz z dojrzewaniem dziecka.
Zgłoś się pilnie do lekarza, gdy zauważysz, że dziecko:
- oddycha głośno (np. ze świstem) i ciężko (tzn. z dużym wysiłkiem),
- podczas przerwy w oddychaniu (bezdechu) ma sine wargi i skórę i(lub) pojawiają się drgawki,
- bez widocznego powodu kaszle podczas snu, ma charczący oddech i krztusi się,
- podczas zabawy traci przejściowo kontakt z otoczeniem.
Tekst wybrał i opracował dr med. Jacek Mrukowicz (pediatra, redaktor naczelny „Medycyny Praktycznej Pediatrii”, współautor przewodnika). Artykuł jest fragmentem przewodnika dla rodziców „Pierwsze 2 lata życia dziecka” wydanego przez Medycynę Praktyczną, Kraków 2010. Przewodnik pozwoli przygotować się rodzicom do opieki nad dzieckiem i ułatwi podejmowanie decyzji optymalnych dla jego rozwoju. Polecamy! Zamówienia: www.przewodnikdlarodzicow.pl oraz pod nr. tel. 12 293 40 80 lub pod nr. infolinii 800 888 000
Fot: Katarzyna Piwecka FOTOGRAFIA CIĄŻOWA I DZIECIĘCA Poznań www.katarzynapiwecka.pl
