Skóra u nowonarodzonego dziecka, podobnie jak i inne narządy, jest niedojrzała.
Rozwija się stopniowo, począwszy od okresu płodowego, poprzez okres noworodkowy, niemowlęcy i małego dziecka i dopiero pod koniec 2. roku życia swoją budową anatomiczną przypomina skórę człowieka dorosłego. Stopniowy jej rozwój warunkuje doskonalenie jej funkcji aż do stadium dorosłości.
Różnice w budowie skóry człowieka dorosłego a noworodka i niemowlęcia dotyczą głównie: wielkości powierzchni w stosunku do masy ciała, dojrzałości poszczególnych warstw skóry, rozwoju, wielkości i rozmieszczenia gruczołów oraz typu owłosienia.
Skóra noworodka nie umie się bronić przed światem zewnętrznym, ale musi spełniać liczne funkcje konieczne do przeżycia organizmu. Skóra noworodka, ale także i niemowlęcia nie spełnia swojej niezwykle ważnej funkcji ochronnej przed czynnikami drażniącymi działającymi z zewnątrz takimi jak: drobnoustroje (bakterie, wirusy, grzyby), czynniki fizyczne (promieniowanie UV), chemiczne (środki kosmetyczne, higieniczne – myjące i piorące, substancje toksyczne, leki) i mechaniczne (urazy, otarcia). Cienki, niedojrzały naskórek umożliwia znacznie łatwiejszą przepuszczalność, większe wchłanianie substancji stosowanych zewnętrznie i łatwiej ulega podrażnieniom, szybko pojawiają się otarcia. Rozwijają się także stopniowo zakończenia nerwowe, które odbierają bodźce z zewnątrz.
Nowoczesna pielęgnacja
Podstawowym celem pielęgnacji skóry noworodka, niemowlęcia i małego dziecka jest zapobieganie podrażnieniom i uszkodzeniom naskórka poprzez:
- utrzymanie odpowiedniego stopnia nawilżenia,
- unikanie czynników drażniących (chemicznych: środki myjące, kosmetyki, środki piorące; mechanicznych: zmniejszenie tarcia; fizykalnych: wilgoć, temperatura; wydalin naturalnych; atmosferycznych).
Najtrudniej jest uniknąć działania czynników drażniących w miejscu przylegania pieluszki i dlatego najczęściej dochodzi u niemowląt i małych dzieci do powstawania zapalnych zmian skórnych w tej lokalizacji – nazywanych pieluszkowym zapaleniem skóry (PZS). To one stanowią największy problem w pielęgnacji niemowląt. PZS powstaje na skutek drażnienia skóry (pod wilgotną pieluszką) moczem, kałem i tarciem pieluszki, powodując stopniowe osłabienie bariery ochronnej niedojrzałej, wrażliwej skóry dziecka. Na takiej przewodnionej skórze łatwo powstają otarcia i rozwijają się infekcje drożdżakowe i bakteryjne. Nowoczesna pielęgnacja tej najtrudniejszej okolicy pieluszkowej polega na stosowaniu dobrej jakości pieluszek.
